بررسی سبکی و محتوایی دیوان فروغی بسطامی

چکیده فروغی بسطامی یکی از بزرگترین غزل سرایان سبک بازگشت ادبی در دوره قاجاریه است که سخنی سهل ممتنع دارد و به دلیل افکار عرفانی و به چالش کشیدن صوفیان و زاهدان ظاهر پرست و طعنه زدن به آن ها -که از حافظ به ارث برده است- و همچنین به دلیل آگاهی از شگردها و بهره بردن از ظرفیت های شعری سخن خود را به بالاترین درجه اثر گذاری رسانده است. وی سخن پردازی بسیار باریک بین و نکته سنج است و این که «هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد»، در غزلیاتش جای گیر شده است. غزلیاتش را چنان هنرمندانه سروده است که به یک بار با غرق در دیوانش رنگ و بوی تقلید به کلی فراموش می شود ً و بحق داد سخن داده و راه را برای آیندگان بعد از خود برای پیشرفت در سرایش غزل های ناب گشوده است. با وجود سهل ممتنع بودن از صنایع بدیعی خالی نیست و در عین حال بسیار موسیقایی و گوشنواز است و از اوزانی بهره برده که با حال و هوای عرفانی متناسب است و در این مورد به اشعارحافظ و سعدی بسیار توجه داشته است و تقلید از سبک و سیاق پیشینیان بویژه دو شاعر نامبرده، هر گز باعث کاستی و ملال در غزلیاتش نشده است و آشنایی با او و غزلیاتش، پرده از چهره سبک دوره بازگشت می گشاید و به ما می آموزد که تقلید در جایی که اهل فن به خوبی از پس آن بر آیند، مفید و گشاینده راه پیشرفت برای آیندگان می تواند باشد. کلید واژه ها: فروغی بسطامی، مکتب بازگشت،غزل، سبک، محتوا.